DEPREM SONRASI UYUZ HASTALIĞI TEDAVİSİ VE KORUNMA

DEPREM SONRASI UYUZ HASTALIĞI TEDAVİSİ VE KORUNMA

Deprem gibi afetler sonrasında uyuz hastalığının görülme sıklığının arttığı bilinmektedir.

Uyuz nedir? Nasıl Bulaşır?

Uyuz böcekleri (Sarcoptes scabiei) deride tüneller açarak bu tünellerin içinde yaşar ve ciltte hastalığa yol açar. Uyuz böcekleri çıplak gözle görülemez, ancak mikroskop altında görülebilir. Uyuz, kişiden kişiye uzun süreli fiziksel temas ile bulaşır. Yatak takımı, giysi ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı uyuzun bulaşmasını ve yayılmasını kolaylaştırır.

Klasik uyuz ve kabuklu uyuz (Norveç uyuzu) olarak isimlendirilen iki tipi bulunmaktadır. Klasik uyuz daha sık olarak görülmektedir. Kabuklu uyuz ise yaşlılarda ve immunsuprese bireylerde daha sıktır.

Hastalığın Belirtileri Nelerdir?

Kaşıntı ve küçük, eritemli papüller en sık belirtilerdir. Uykudan uyandırabilecek şiddette gece kaşıntısı görülebilir. El, bilek, dirsek, koltuk altı, göbek çevresi, bel, kasık bölgesi, diz ve ayak en çok etkilenen bölgelerdir. Baş bölgesi küçük bebekler dışında genellikle hastalıktan etkilenmez. Özellikle küçük çocuklarda el iç ve dış yüzü ile parmaklarda ağır tutulum beklenir. Parmaklar arasında çizgi halinde, uyuz böceğinin içinde yaşadığı, gri beyaz renkli tüneller görülebilir.

Tanı Nasıl Konur?

Tanı öykü ve fizik muayene bulguları ile konur. Dermoskopi de tanıda yardımcı olabilir.

Hastalığın Tedavisi Nedir?

Uyuz tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hasta ile beraber hastanın yakın temas ettiği kişilerin de (şikâyeti olmasa dahi) mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Hasta ve aynı yaşam ortamını paylaşan kişilere tedaviyi aynı anda uygulamaları öğütlenmelidir.

Klasik uyuz tedavisinde ilk tercih edilecek ilaç, %5 permetrin içeren krem ya da losyonlardır. Ancak permetrin iki aydan küçük bebeklerde kullanılmamalıdır. Gebe ve emziren annelerde kullanımı ise güvenlidir. Permetrin baş bölgesini içermeyecek şekilde boyun dahil tüm vücuda uygulanmalı ve en az 12 saat boyunca yıkanmamalıdır. Bu süre içinde el yıkanması vb. gerekirse tekrar permetrin uygulanmalıdır. Küçük çocuklarda ve bebeklerde uyuz baş bölgesini de etkileyebildiğinden tüm baş bölgesine permetrin uygulanmalıdır. Bir hafta ara ile iki kez anlatılan şekilde permetrin uygulaması yapılmalıdır.

İvermektin uyuz tedavisinde kullanılabilen bir diğer ilaçtır. Gebelerde ve 15 kilogramın altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır. Suya ulaşımın zor olduğu, banyo imkanı bulunmayan durumlarda oral ivermektin tedavisi tercih edilebilir. Tablet yutamayan (12 yaş altı) çocuklara tabletin ezilip sulandırılarak içirilmesi önerilebilir.

Dozlama:

            İvermektin (Ülkemizde 1 tablette 3 mg içeren formda bulunmakta)

1. 15-24 kg: 3 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po
2. 25-35 kg: 6 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po
3. 36-50 kg: 9 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po
4. 51-65 kg: 12 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po
5. 66-79 kg: 15 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po
6. 80 kg ve üzeri: 18 mg tek doz, yalnızca 1 kez (1 gün) po

Tedavi sonrası ölen böceklere ve böcek artıklarına karşı alerji nedeniyle kaşıntı 2-4 hafta devam edebilir, bu durum hastalık ile karıştırılmamalıdır. Kaşıntı yönetiminde setirizin, levosetirizin, desloratidin, loratadin gibi antihistaminik ilaçlar kullanılabilir.

Dozlama:

Setirizin:

1. 6 ay-2 yaş arası: Her bir kilogram için 1 damla ağızdan (Örneğin 6 kg olan bir çocuk için setirizin 6 damla şeklinde)
2. 2 yaş-5 yaş arası: Günde 1 kez 2.5 mg ağızdan (yarım ölçek), lüzum halinde 5 mg’a çıkılabilir.
3. 5 yaş ve üzeri: <30 kg ise günde 1 kez 5 mg ağızdan
4. >30 kg: Günde 1 kez 10 mg ağızdan.

Levosetirizin:

1. 2 yaş-6 yaş arası: 1,25 mg/doz ağızdan, 2 dozda
2. 6 yaş-12 yaş arası: Günde 1 kez 5 mg ağızdan
3. >12 yaş: Günde 1 kez 5 mg ağızdan

Desloratadin:

1. 2 yaş-5 yaş arası: 1,25 mg/doz ağızdan, 2 dozda
2. 5 yaş-12 yaş arası: Günde 1 kez 5 mg ağızdan
3. >12 yaş: Günde 1 kez 5 mg ağızdan

Loratadin:

1. 2 yaş-5 yaş arası: Günde 1 kez 5 mg ağızdan
2. >6 yaş: Günde 1 kez 10 mg ağızdan.

Kabuklu uyuz tedavisinde permetrin ve ivermektin kombine tedavisi önerilmektedir.

Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Hastalığın tedavi edilebilmesi ve tekrarlamaması için uyuz olan kişi ile birlikte temas ettiği kişilerin de aynı anda tedavi edilmesi gerekir. Aynı anda tedavi uygulanmadığı takdirde hastalık kişiden kişiye bulaşmaya devam edecektir. Bu nedenle tedaviye uyumun önemi hastalara vurgulanmalıdır.

Uyuz hastası ve beraber yaşadığı kişiler tarafından kullanılan giysiler, çarşaflar ve havlular mümkünse en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir. Yatak takımları birkaç gün havalandırılmalıdır. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde üç gün saklanması gerekir.